Begin van dit jaar waaide er een frisse wind door de kerk. Marieke Wiegel (50) werd aangesteld als nieuwe directeur van de Grote Kerk. Met haar culturele achtergrond wil ze de inhoudelijke en culturele profilering van de kerk gaan aanpakken. Al na een paar maanden begon de coronacrisis en moest de kerk dicht. Aan Breda In Business vertelt ze hoe ze de afgelopen maanden heeft beleefd en wat haar toekomstplannen zijn om de Grote Kerk als icoon van Breda nog meer op de kaart te zetten.
Wat sprak je zo aan in deze functie?
“Ik zit in het bestuur van BredaPhoto en daarom kende ik de kerk al. Het is een schitterend monument, maar ik merkte dat buiten Breda mensen de kerk niet of nauwelijks kennen. Het verhaal van de Grote Kerk kan nog actiever en duidelijker verteld worden. In de functieomschrijving voor de directeur Stichting Grote Kerk Breda kwam heel duidelijk naar voren dat het bestuur op zoek was naar iemand die niet alleen zorg draagt voor de onderhoud en restauratie van de kerk, maar ook invulling gaat geven aan de inhoudelijke en culturele profilering van de kerk. Toen was ik getriggerd, want hier liggen zoveel kansen. Het is een prachtige kerk, en mooi rijksmonument met heel veel mogelijkheden. De kerk trekt per jaar 180.000 bezoekers en niet alleen de verhalen liggen voor het oprapen, maar ook de samenwerkingsverbanden in Breda. Ik vind het altijd leuk om dingen op te bouwen. De afgelopen decennia is er veel en goed geïnvesteerd in de onderhoud en restauratie en het monument staat als een huis. Het uitgangspunt is steeds: waarom programmeer je iets in de kerk, wat is de meerwaarde voor het programma en voor de kerk en wat voegt het toe aan de programmering die er in Breda al is. Veel verhalen die bij de geschiedenis van de kerk horen, hebben een directe link met nu. Zo kan je ook nieuwe jongere doelgroepen bereiken en interesseren voor erfgoed. Het doel is dat de Grote Kerk een dynamisch podium is in en voor de stad. En het is geweldig om te merken dat de partners in de stad ook heel erg bereid zijn om samen te werken.”
Je volgt Willem van der Vis op na 25 jaar, best grote schoenen om te vullen?
“Willem en ik hebben een heel ander profiel. Ik ben Willem heel erg dankbaar, want hij heeft de afgelopen 25 jaar enorm veel werk voor de kerk verricht en ervoor gezorgd dat het huis op orde is. De restauratie en renovatie staan goed op de rails. Uiteraard moet daar nog steeds veel aandacht aan worden besteed, maar er is ook ruimte om ons op de inhoudelijke profilering te richten. Ik kom natuurlijk uit een andere hoek, de culturele sector.
Ik heb hiervoor bij het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam gewerkt en vijf jaar bij Magnum Photos en het Institut Néerlandais in Parijs, dus wat betreft cultureel management heb ik kennis van zaken. Ook neem ik een belangrijk nationaal en internationaal netwerk mee. Het is leuk om te merken dat Breda goed op de kaart ligt en men nieuwsgierig is naar wat er gebeurt. Willem en ik hebben dus een heel ander profiel. Hij gaat nu na 25 jaar Grote Kerk nieuwe stappen zetten en met zijn eigen bedrijf richting advies in erfgoed. De schoenen zijn groot, maar zitten goed.”
Je hebt een groot netwerk en voor grote culturele organisaties gewerkt, heb je al nieuwe samenwerkingen in gedachten?
“Ik ga dit najaar het project ‘Kerk BinnensteBuiten’ doen. Dat is een project in samenwerking met de Blind Walls Gallery. We gaan met een muurschilderkunstenaar uit Breda werken, ZenkOne ofwel Robin Nas, maar ook met de kunstenaressen Mara Piccione en Nina Valkhoff, en met kunstenaars uit Frankrijk, MonkeyCrewBird. We hebben gevraagd of ze nieuwe creaties willen maken aan de buitenkant van de kerk, geïnspireerd op de fresco’s en monumenten in de kerk. Die nieuwe creaties gaan ze live op de panelen op de bouwschutting schilderen – die niet de schoonheidsprijs krijgt haha. Dat is een mooi voorbeeld van hoe je lokaal met kunstenaars werkt en daar nationaal en internationaal kunstenaars bij betrekt. Iedereen slaat de handen in elkaar: de Gemeente Breda, het Ondernemersfonds en ook Breda Marketing. Die jonge kunstenaars hebben allemaal veel volgers op social media en gezamenlijk zetten we zo de Grote Kerk, Breda, Blind Walls
Gallery en het werk van de kunstenaars op de kaart. De eerste twee kunstenaars gaan dit najaar aan de slag. Ook gaan we met BredaPhoto structureel iedere twee jaar samenwerken. Dit najaar komt er een tentoonstelling over de hedendaagse Chinese fotografie. En vanaf 28 november gaan we de presentatie Royal Fashion Design – Mattijs van Bergen tonen in het kader van Betoverend Breda en het programma Koninklijk Nederland van NBTC. Veel van de ontwerpen van Mattijs van Bergen zijn gedragen door koningin Máxima.”
Heeft corona veel roet in het eten gegooid?
“Op 6 januari ben ik begonnen in mijn nieuwe functie en op 11 maart moest de kerk al dicht. En opeens konden alle dingen die op het programma stonden niet doorgaan vanwege de coronacrisis. Bij La Vuelta, de Ronde van Spanje zouden de wielrenners met de fiets aan de hand door de kerk lopen, de organisatie van het Eurovisie Songfestival hadden de intentie om in de Grote Kerk te komen filmen. We hebben direct gezocht naar alternatieve activiteiten toen de Grote Kerk op 1 juni open kon gaan voor publiek. De ruimte is relatief veilig, omdat de kerk zo groot is. Zo hebben we begin juli een concert gehad van Hannes Minnaar, een van de bekendste Nederlandse pianisten, die twee keer voor honderd mensen de Goldbergvariaties van J.S. Bach gespeeld heeft. En een nieuwe compositie van de Bredase componist Daan Manneke. Je kunt de stoelen anderhalve meter van elkaar zetten en de ventilatie is heel erg goed. En daarna hebben we eind juli de inspirerende voorstelling ‘Stemming’ met dans en zang in het kader van het gedenken van de coronacrisis en de emotionele gevolgen, neergezet. Dankzij de steun van de Gemeente Breda en culturele partijen hebben we 44 voorstellingen gedaan. Het was mooi en intensief om in vrij korte tijd zo’n inspirerende voorstelling op te zetten. De voostelling is goed ontvangen en paste perfect in de open en imposante ruimte van de Grote Kerk.”
Verwacht je met een mooie culturele programmering de Grote Kerk ook meer internationaal op de kaart te kunnen zetten?
“Het is zoeken naar verbanden en kruisbestuivingen. Samen met culturele partijen, makers, ondernemers kijk je hoe je de ruimte van de Grote Kerk voor bepaalde evenementen en presentaties kunt optimaliseren. We kijken steeds naar kwaliteit en ook hoe een evenement of activiteit aansluit bij het ‘DNA’ van de kerk. Wat betreft de internationalisering verwacht ik dat in de toekomst veel bezoekers uit België, Duitsland en Frankrijk gaan komen. Breda ligt natuurlijk heel centraal en is niet ver; je kunt bij wijze van spreken op 1 dag heen en weer gaan vanuit Parijs met de Thalys. In mijn netwerk constateer ik dat mensen blij zijn dat BredaPhoto doorgaat. Er zijn relatief veel festivals afgelast en er is weer behoefte aan cultuur. Breda is een schitterende parel, een mooie en aangename stad, maar voor veel buitenlanders toch nog een verborgen parel. Het is heel spannend om binnen mijn huidige opdracht aan de profilering van de Grote Kerk te werken. Het is goed om ook buitenlandse doelgroepen te kunnen verleiden om naar Breda en de Grote Kerk te komen. Vanwege de coronacrisis zal het allemaal wat vertragen, maar dat weerhoudt me er niet van nu wel al piketpaaltjes uit te zetten.”
BredaPhoto is het grootste fotofestival van de Benelux, heb jij deze naar de kerk gehaald?
“Het is de eerste keer dat het in de Grote Kerk is, maar Willem van der Vis was de samenwerking al aangegaan, en de interim- directeur Theo Andriessen, die ook zakelijk leider bij BredaPhoto is, heeft voor mijn komst de samenwerking vastgelegd. De huidige tentoonstelling stond dus al op het programma toen ik aantrad. Voor mij is dat natuurlijk geweldig want ik kan nu volledig mijn fotografienetwerk op de hoogte brengen. Voor veel van mijn contacten is het leuk om naar het festival en naar mijn nieuwe werkplek te komen kijken. Wat dat betreft kan de timing niet beter. De tentoonstelling China Imagined is inhoudelijk ontzettend actueel. Ik vermoed dat het publiek nieuwsgierig is naar de beelden van jonge fotografen uit China. Het geeft een ander beeld dan dat wij gewend zijn uit de dagelijkse media.”
Wat is je grootste passie in dit vak?
“Ik vind de rijkdom van het erfgoed erg mooi, maar ik weet ook dat het ook een stoffig imago kan hebben. Een van mijn belangrijkste drijfveren is om dat erfgoed naar nu te brengen, actueel te maken en een breed publiek, ook nieuwe jongere doelgroepen te bereiken, zodat zij het erfgoed omarmen en meenemen naar de toekomst. Dit vereist goede communicatie. Doel is natuurlijk naar mensen te luisteren en ze bij de verhalen van de Grote Kerk te betrekken. Het leukste is natuurlijk die mensen, die eigenlijk niets met cultuur of erfgoed hebben, bij de Grote Kerk te betrekken en enthousiast te maken om naar de evenementen en activiteiten te komen in de kerk.”
Waar ben je trots op?
“Ik ben er trots op dat we ondanks de coronacrisis vanaf juni toch weer actief zijn geweest en het vertrouwen van het publiek hebben kunnen winnen. En dat we cultuur en de makers een podium hebben kunnen bieden. Ook vind ik het belangrijk dat we plek geboden hebben met de corona- herdenkingsmonumenten aan mensen die dierbaren hebben verloren, de drempel laag is en de deuren openstaan. Een echte huiskamer van de stad.”
Wat zijn je toekomstplannen?
“Zoals gezegd gaan we een structurele samenwerking aan met BredaPhoto en zal er iedere twee jaar een grote fototentoonstelling in de Grote Kerk te zien zijn in het kader van het festival. In het jaar dat BredaPhoto niet is, zou ik graag een Biënnale op willen zetten, waar de Grote Kerk het middelpunt van is met als werktitel: “There is no planet B”. Bij de Biënnale moet duurzaamheid, creativiteit en innovatie centraal staan. De kerk staat er al ruim 700 jaar en met de huidige restauratie werken we aan het behoud voor de toekomst en hebben we weer een perspectief van 300 jaar. Echter we weten allemaal hoe de planeet er op dit moment voor staat en dat het helaas niet echt de goede richting uitgaat. Een monument als de Grote Kerk kan als erfgoedpartner een bijzondere rol spelen door ruimte te geven aan nieuwe initiatieven, creativiteit en innovatie. Ik zou het heel mooi vinden om verleden, heden en toekomst te verbinden en de huidige en toekomstige crisis aan te grijpen om vanuit een positief en creatief perspectief een podium te bieden aan nieuwe initiatieven op het snijvlak van kunst, techniek en ondernemerschap. Breda zou daar als groene stad en stad die volop in ontwikkeling is, een goede locatie voor zijn. Uiteraard moeten de contouren van een dergelijke Biënnale nog uitgewerkt worden. Het doel is om het bedrijfsleven en de culturele wereld aan elkaar te verbinden.”
Ik heb gezien dat je in Rotterdam woont, ga je die stad nog eens inruilen voor Breda?
“De verbinding tussen Rotterdam en Breda is optimaal. Er gaan vijf treinen per uur en ik hoef nooit te rennen voor een trein. Ik woon zelf achter het station van Rotterdam en als ik in Breda ben aangekomen geniet ik iedere keer van mijn fietsritje door het Valkenbergpark richting de Grote Kerk. Wat mij betreft is de afstand dus geen probleem. Dit klinkt misschien snobistisch, maar ik heb Parijs als referentie. Toen ik in Parijs woonde was ik altijd 45 minuten onderweg naar mijn werk en nu ben ik relatief sneller in Breda haha. Vanuit BredaPhoto kende ik vooral de wijk Belcrum, en nu ontdek ik de oude binnenstad. Ook ga ik graag wandelen in het Mastbos. Een heerlijke overgang elke keer, van het rauwe Rotterdam naar het groene Breda, dat contrast vind ik leuk.”
