Na vier jaar is het bewind van de controversiële Jair Bolsonaro ten einde en staat Brazilië voor een nieuw begin onder een oude bekende.
Met het WK in Katar konden eindelijk alle Brazilianen het nationale voetbalshirt weer eens aan. Dat was de laatste jaren wel anders. Na de verkiezing van Jair Messias Bolsonaro in 2018 werd het geel groene tenue gekaapt door de oerconservatieve aanhang van de ex-leger kapitein.
Ik heb zelf het T-shirt van het legendarische Braziliaanse team dat onder leiding van Pelé in Mexico in 1970 wereldkampioen werd. Een klassieker. Eenvoudig. Geel met groene boorden, het blauwe logo van de Braziliaanse voetbalbond op de borst en daarboven drie sterretjes.
Dat kon ik dus vier jaar niet aan omdat ik op straat onherroepelijk zouden worden beschouwd als fan van niet het Braziliaanse voetbal maar Bolsonaro, de man met het intellectueel vermogen van een tafelpoot. De man die Covid deed afdeed als “een griepje” en klimaatverandering als links complot. De man die de deuren van het Amazoneregenwoud wagenwijd open zette voor mijnbouw en veeboeren met als gevolg dat de ontbossing opnieuw tot recordhoogten is gestegen.
De man die ontkent dat Brazilië vanaf 1964 twintig jaar onder een militaire dictatuur leefde, en als president regelmatig dreigde met een staatsgreep. Een man, kortom, met wie ik allesbehalve geassocieerd wil worden. En dus droeg ik vier jaar lang niet mijn 1970 Brazilië shirt. En met mij vele anderen.
De reden dat het nationale voetbalshirt nu weer wel kan, heeft alles te maken met de presidentiële verkiezingen van oktober. In de eerste ronde ging het nog bijna mis. Maandenlang riepen de peilingen dat oud-president Luiz Inácio Lula da Silva (Lula) een ruime voorsprong had en dat Bolsonaro’s einde nabij was. Niets bleek minder waar.
Toen de eerste uitslagen binnendruppelden nam Bolsonaro meteen de leiding en het zou tot bijna middernacht duren voordat Lula de uitslag in zijn voordeel wist te keren: 48% voor hem, 43% voor Bolsonaro.
Omdat geen van beiden meer dan 50% haalde, moest een tweede ronde op 30 oktober uitsluitsel bieden. Lula won nipt met 50,9 procent van de stemmen. Bolsonaro verdween meteen van het toneel. Letterlijk.
gewoonlijk feliciteert de verliezende kandidaat de winnaar diezelfde dag nog. Maar Bolsonaro liet niets van zich horen. En dat terwijl hij, en zijn zonen, normaal gesproken bijna continu op social media zijn te vinden.
Pas twee dagen later kroop hij uit het presidentieel paleis en doorbrak de ijzige stilte met een korte toespraak. Hij stelde dat hij zich aan de Grondwet zou houden. Een opluchting voor velen want, zoals gezegd, de oud-militair dreigde als president te pas en te onpas met een staatsgreep.
De naam Lula nam hij niet in de mond. Laat staan dat hij de man feliciteerde.
Nu moet gezegd, Lula is ook niet hemel op aarde. De man is 77. Als president waren er verdenkingen van corruptie en daar zal heus wel iets van kloppen. Zijn politieke tegenstanders noemen hem dan ook de “9-vingerige crimineel.” Als 19-jarige metaalwerker verloor hij namelijk ooit zijn pink.
Maar corruptie is in Brazilië eerder regel dan uitzondering. Twee derde van het parlement wordt ervan verdacht. En juist onder Lula begon Lava Jato, een justitieel onderzoek naar corruptie, hetgeen dat juist werd stopgezet door, jawel, Bolsonaro.
En laten we wel wezen, ook in huize Bolsonaro ruikt het allesbehalve fris. Hij en zijn familie zouden inmiddels voor zo’n $150 miljoen aan onroerend goed hebben gekocht, waarvan een groot deel cash werd betaald.
De voornaamste reden voor mij om blij te zijn met Lula is het Amazoneregenwoud, hetgeen de hele wereld aangaat. Slechter dan onder Bolsonaro kan simpelweg niet. Het zal zelfs nog jaren duren om de schade die hij heeft aangericht te herstellen. Alle overheidsinstanties die zich bezig houden met natuur en milieu zijn onder hem namelijk systematisch uitgehold.
Daarnaast zal Lula minder verdeeldheid zaaien. Bolsonaro is een man van één waarheid. Voor hem is alles een kwestie van óf dit óf dat, de een óf de ander. Lula, hoop ik, zal juist diversiteit omarmen.
“Ik ben er voor alle 215 miljoen Brazilianen, niet alleen voor degenen die voor mij gestemd hebben,” aldus Lula, die op 1 januari, 2023, beëdigd zal worden. “We zijn één land, één volk, één geweldige natie.”
Op het WK in Katar ben ik natuurlijk in eerste instantie voor Nederland en hoop ik dat Koning Louis met de eer gaat strijken. Al zag het daar op moment van schrijven bepaald niet naar uit.
Maar als er één ander land is dat ik het gun dan is het Brazilië wel. Na vier jaar van intense verdeeldheid kan een wereldtitel wonderen doen.
